1965, Nunspeet. Het dorp was zwaar christelijk; mijn ouders dachten dat wij geloviger zouden blijven op de Openbare Lagere School. Onze familie kerkte in de “Stichting tot Verlening van Pastorale Bijstand”, een rebellenkerkje voor hen die zich niet thuis voelden bij een van de zware kerken. De diensten vonden plaats in het Groene Kruisgebouw. Wij  werden natuurlijk niet erkend door de orthodoxe kerken, zij vonden dat wij maar terug moesten keren naar de moederkerk; mijn verse zusje Marit mocht niet gedoopt, ook al niet wegens het PvdA – affiche voor ons raam. De diensten in de Ware Kerk vonden wij kinderen erg saai - en veel te lang.

Ik ging graag naar de PB (Pastorale Bijstand): elke zondag een verfrissend andere gastpredikant, en bovendien: prima, en ook wisselende, pianisten. Maar.

Toen dominee Spanjaard kwam, wilde mijn vader niet. Ik ging; jochie van negen, zonder zijn ouders; zo was ik nou eenmaal, zo ben ik nog steeds. Mijn vader waarschuwde: “Spanjaard is  vrijzinnig”. Ik vroeg wat dat is, hij zei: “die ontkennen de opstanding”. Niet begrijpend haalde ik mijn schouders op en sprong in mijn zondagse kleren op de  fiets.

Dat uur verliep uiterst opgewekt! We zongen mijn lievelingsliedje van toen: Stil Maar Wacht Maar; Cees Luyten speelde piano op z’n Louis van Dijks (met mooi veel pingelingen). Als dat vrijzinnig was..

Inmiddels is mijn pa bijgetrokken en weet ook ik ongeveer wat vrijzinnig is. Maar dat ogenblik was de eerste keer dat ik het woord vrijzinnig hoorde.

 Opstanding, opwekking, opstand, opgewekt..? Lang heb ik geaarzeld wat ik als titel boven deze meditatie schrijven zou. Want, waar geloven “wij vrijzinnigen” dan wel in? Onwetende buitenstaanders waarschuwen doorgaans hoogmoedig en minachtend voor waar wij allemaal niet in geloven: de Drie-eenheid, de opstanding en zo voort.

Wel..!? Maar wat dan: wel? Wel..nu, een wel is een bron...; wat zijn dan die wellen, die bronnen in onze dorre vlakten der woestijnen? Om die te ont-dekken moeten we deze dagen naar…: Egypte. 

In 1993 was ik een paar maanden bij de Kopten. In Cairo heb ik paus Baba Shenuda leren kennen, ik logeerde in de duizend jaar oude woestijnkloosters van Wadi Natrun en in Anba Bolos (Vader Paulus) en Anba Antwan (Vader Antonius), en ook in het klooster van de Sinai. Tien procent van de Egyptenaren is Kopt. Het woord “Egypte” komt van “Koptenland”.

En al zien sommige domme Islamisten het christendom als een westerse godsdienst: In Egypte zijn juist zij de nieuwkomers: Kopten wonen er 800 jaar langer.

Daar, in die woestijn, was ik een van vijfduizend enthousiaste pelgrims; jonge mensen uit de steden, samen op retraite. Ze hebben een heel sterk identiteitsbesef, de Kopten. Dat gaat vanzelf als je uitgesloten bent van allerlei overheidsbanen en studies, als je niet eens met een kruisje (laat staan met een bijbel) de straat op mag.

Of moet ik zeggen: Mocht?

 Want nog nimmer reisde het goede nieuws zo snel als tegenwoordig. De afgelopen maand  waren mijn mobiel, PC-scherm en twitteraccount verslavend. Ik communiceer direct met mensen op dat vrijheidsplein en leef mee met de foto’s en filmpjes. Ze zijn warm, en hoopvol; de mensen keken blij.

Daar zijn ze gelukkiger, opgewekter dan wij hier, die van alles hebben. Geluk heeft met hoop en perspectief te maken. En: met iets dat je samen beleeft.

Zo is het daar, zo was het vroeger; ga je eigen leven maar na. Want zo was het al in de Bijbelse tijden. De Exodus had nooit plaatsgevonden als Egypte toen was zoals het nu is..! De machtspiramides zijn door de onderliggenden omgekeerd. Ongelooflijk,  onvoorspelbaar, onvoorstelbaar. Een opgewekte opstand; opstanding van de onderliggers. De geest is uit de fles!

Het is een geest van vrijheid, saamhorigheid en verantwoordelijkheid.

In de woestijntijd waren het de raven die Antonius en Paulus van brood en nieuws voorzagen. Op mijn twitterscherm verschenen vrijdag foto’s van biddende moslims, omringd door een menselijke keten van Kopten: op zondag baden de Kopten op het openbare plein en stonden moslims beschermend om hen heen. Een van de belangrijkste eisen is gelijkberechtiging van godsdiensten en culturen, van mannen en vrouwen. Daarvoor nu is die grondwetswijziging nodig, en is het niet genoeg, dat Mubarak weg is.

 Het proces is Egypte heeft mythische (bijbelse) proporties aangenomen en Len Munnik's omgekeerde piramide is een terecht symbool: er vindt een opstand, een opstanding plaats.

Dat is het dus. Daar geloof ik in, daar geloven vrijzinnigen, als vrijheidsgezinden, in. Dat er krachten vrij kunnen komen, waarvan niemand wist dat die in ons zitten. Laten we mee leven met wat er in Iran begint.  

O ja er is nog veeeel te doen... Daarom ergert het me dat er altijd weer van die domme krachten opstaan die beweren dat het allemaal nog zo makkelijk niet gaat; Hollandse krachten, die iedere kop boven het maaiveld wensen te snellen. Opstanding in Nederland is altijd al een probleem geweest – en niet alleen in de vrijzinnigheid…!