Cantate Domino
Van 1979/80 via 1994/95 naar september 2022.
“Cantate Domino”, heet de liedbundel van de Wereldraad van Kerken: Zing voor de Heer. Toen reeds; nu nog steeds. Er staat en stond veel moois in die bundel. Wij, kasteelbewoners in 1979 - 1980 kwamen regelmatig thuis bij toenmalig Wereldraad secretarisgeneraal Philip Potter en zijn muzikale vrouw Doreen. We luisterden Bob Marley; zongen Chinese, Finse, Argentijnse en Afrikaanse kerkliederen. In mijn bundeltje staan beider handtekeningen.
Onderaan tekende Eberhard Bethge, vriend en biograaf van Dietrich Bonhoeffer (ik heb Bachsonates met hem gespeeld). De fantastische Argentijnse componist Pablo Sosa tekende, en ook Fred Kaan van wie we veel zongen en ik zie daar broeder Wolfgang: van die Taizé liederen. Last but not least: de handtekening van Visser 't Hooft, mede oprichter van de Wereldraad in Amsterdam 1948.
Bij mij is geloof vooral via muziek binnengekomen. Gospel, Leger des Heils, Bach, Springsteen, Psalmen, Stravinsky, Gregoriaans, Bob Marley, gezangen. Zoals Patrick Fernando zei: “Christianity is rather caught than taught”. Inmiddels ben ik tweeënveertig jaar en zomaar een werkzaam leven verder. December krijg ik pensioen. Mijn verhaal op deze pagina is een soortement theologisch testament want ik realiseer me dat er geen dag is geweest dat ik me niet schatplichtig wist aan de Wereldraad en Bossey. Het bleek een keerpunt van mijn leven.
Op mijn facebookpagina schreef ik toen Karlsruhe dichtbij kwam: “Looking forward! Studied WCC at Bossey 1979 - 1980 and have been ecumenical (and interreligious) ever since. There and then my faith became experience”.
Ik ben gaan ervaren hoe waar dit is. Ik was 23, een van de jongere studenten. We woonden in Château de Bossey en studeerden met zestig mensen uit veertig landen een half jaar in quarantaine. De hele wereld in een notendop, in het scheepje van de oecumene. In Korea werd de presicent vermoord, er waren enorme rellen in ZuidAfrika, Volkswagenstakingen in Brazilië, kruisraketten in Nederland. Bijna iedere dag waren we in de kapel om mee te leven, te bidden en te zingen. Ik heb me nergens zo thuis en betrokken gevoeld als in dat godshuis.
Boven: het gebouw van de Wereldraad van Kerken in Genève (oude dia!). Daarnaast mijn zuster Marit en ik, we gaan samen de wereldraad binnen. Dan de Jamaicaan Dennis Potter (secretaris-generaal) in het flatje van de Potters in Genève, met Claar en Corrien en Bob Marley. Wat een verschil met het Vaticaan, een half jaartje later.
Onze cursus begon in oktober. Dus maakten we de winter mee (voor velen de eerste keer sneeuw). Bossey besluit in maart in Rome, toen op uitnodiging van de Paus Johannes Paulus II (met de foto heb ik later heel wat pilsjes verdiend). Door mijn ervaringen in Bossey ben ik van sanyassin (Baghwan / Osho) christen geworden. Zoveel gezongen, zoveel gebeden; zoveel bemind, zovelen ontmoet! Ik was er ondersteboven van werd daar en binnenstebuiten gekeerd. Bij lange na was ik nog niet de theoloog die ik nu ben. Ik beleefde mezelf eerder als muzikant. Ook op straat, in Genève verdiende ik al fluitend geld voor de flessen wijn op Bossey. Paulo Freire gaf les aan de WCC; toen Margie en ik met nog drie clowns in de stad gearresteerd werden, nam hij het voor ons op. Van hem de uitspraak: "There are times we almost loose our optimism". Via Alain Blanchi ben ik tot Jezus bekeerd. Tenslotte Hans Goedeking: na Bossey liep ik als Landesjugendwart drie maanden stage in de toenmalige DDR. Ook daar heb ik nog altijd vrienden.
Robert Jones speelde de nieuwe liederen uit al die andere windstreken. Hij hemels op het orgel; de Heilige Geest blies een vrolijke noot via mijn fluit mee (Cantate Domino op de standaard zie ik). In medestudent Margie Brown, dominee en beroepsclown vond ik een leermeester. Met haar ben ik (na de DDR) een half jaar door de USA wezen trekken. Ook waren er op Bossey zeven blauwe engelen (vrijwilligers) die alles al even intens meebeleefden. Lief en leed hebben we gedeeld.
Na veertig jaar beleef ik nog altijd goddank vriendschappen. Margie heb ik bezocht.Hier schminkt ze Wim Schot, penningmeester van de Wereldraad, vriend en leidsman tot ik zijn begrafenis mocht doen in Vorden, 2000. Mijn vriend John Marsh (met hem en Daniel Berrigan vanuit Boston demonstraties gehouden bij het Pentagon). Achter hem de bezielende Alain Blanchi. Beiden uit de tijd...
En dan een beeld van het wachten op station Céligny voor de trein naar Genève.
Vijftien jaar later was ik dominee in Bathmen. De echo van Bossey was luider dan de klap. Ik was inmiddels gaan sparen voor een wereldreis; praatte me via Jaap de Berg en Ton Crijnen de krant (Trouw) in en heb vijftig columns geschreven. Titel: “Vreemde Grond”: “Hoe kan je Gods lied zingen op vreemde grond”, Bob Marley, Boney M. Psalm 137 (juist: Cantate Domino).
Gaandeweg was ik gaan beseffen dat er veel was dat ik toen in mijn enthousiasme niet goed gezien had. Dus wilde ik een aantal van mijn Bossey studenten opzoeken in hun eigen kerk en land. Anderhalf jaar ben ik de hele wereld rond aan het reizen geweest. Ik legde onder anderen aan bij eilandbewoners Samuel Adriamidonu (Madagaskar), bij Patrick Fernando (Sri Lanka), en bij Harry Pahetongi (Niue, Pacific). In alle landen die ik bezocht, Rusland, Ethiopë, Uganda, China, India en zo voort bezocht ik kerken, kloosters, tempels. Het verruimde mijn blik en verdiepte mijn geloof. Daarover schreef ik later mijn boek “Ballast en Bagage”. Ik kwam terug in Bathmen en warempel: er werd nog altijd oerhollands gesteggeld over Samen op Weg; de nestgeur werd in theologisch termen vertaald (gelukkig is dat nog zo goed mogelijk gekomen). In de wereldkerk valt zoiets moeilijk uit te leggen. Zo werd ik vrijzinnig - al werd ik er beslist niet minder christen om.
Ik wil herbeleven hoe de nieuwe bundel Cantate Domino in Karlsruhe gezongen wordt en die bezieling thuisbrengen. How can we sing the Lord's song - in a strange land?
Bedankt dat je mijn motivatie gelezen hebt! Op de pagina's die de komende weken volgen, staat een terugverwijzing naar dit voorwoord. Ik schrijf ook voor andere sites, vandaar het volgende, algemener stuk met links naar het groter geheel:
Ivo de Jong (1956) is vrijzinnig voorganger in Rotterdam, Schiedam, Woubrugge en Brielle. Tweeënveertig jaar na zijn studie in Bossey gaat naar Karlsruhe voor de 11e Algemene vergadering van de Wereldraad van Kerken. Namens zijn 2000 leden tellend clubje (of toch kerkje? Was NPB) maakt hij deel uit van de Raad van Kerken in Nederland. Werd de Wereldraad in 1948 in Amsterdam opgericht: nu, drie generaties later, keren de kerken samen voor 10 dagen terug naar Europa. We kunnen zo’n boost wel gebruiken: lopen hier de blanke kerkbanken kerken leeg? Elders op de aarde lopen de kerken vol. Die inspiratie wil Ivo graag meemaken en meedelen. Vierduizend deelnemers zijn ingeschreven; 30 van hen komen uit Nederland. Komende dinsdag 30 augustus, eis en stakingen dienende, vertrekken we; vrijdag 9 september keren we terug. Tussen opening en slot probeert Ivo elke dag te schrijven.
Links:
- Raad van kerken in Nederland
- Promotiefilm Karlsruhe (Youtube)
- Château de Bossey (still going strong)
Boven fotoos van toen (1979) en op mijn reis (1995): Patrick in Rome en 15 jaar later in Galle, Sri Lanka; Harry Pahetogui op de Pacific Night, en thuis in Alofi (Niue, 200 km van de Cook Islands); Derek McNicol (New Zealand) achter Maunaa Itaia van de Gilbert Islands; gestorven aan leukemie wegens de franse kernproeven; en Derek, 15 jaar later op de plek waar je als je gaat graven ongeveer in Nederland terecht komt, werd predikant vanwege die kernproeven; tenslotte Samuel Andriamadonu - zijn vrouw kreeg een tweeling en hij vernam dat pas twee weken later; 15 jaar later was hij mijn gastheer in Antsirabe, Madagaskar. Geen ramen; je ziet waar gekookt wordt. Ik heb warempel nog via de kerk van Bathmen twee koeien voor hem gekocht.
