Eerste Advent, drie weken geleden, lazen kerken het verhaal over Zacharias en Elisabet, hun ouderdom en zwangerschap, hun sprakeloos en stil worden van dat nieuws, de blijdschap om de baby; verleden week werd traditioneel het spiegelverhaal over Maria en de engel gelezen.
Deze week leest de kerk over de ontmoeting tussen Maria en Elisabet, en met kerst het verhaal van de herders en de stal. Alles met de groeten, de groet van Lucas: altijd en overal: Wees gegroet en wees niet bang (tekst kun je hier vinden)
Lucas heeft zijn evangelie razendknap gecomponeerd. Elke keer opnieuw, als engelen verschijnen, die angst; Lucas wist dat we bang zijn voor het licht.
Zaterdag zag ik de film Captain Nova. Het is een jeugdfilm van en voor nu. Overal zaten grootouders met kleinkinderen; engelen voor elkaar. Film voor 9 tot 90.
Meije Nova vertrok als 38-jarige vrouw vanuit de toekomst naar hier er werd er 25 jaar jonger van. Als meisje van 13 crasht ze met haar UFO in een donkere bomenbos waar ze wordt gevonden door een 15 jarig Marokkaans jochie op z’n quad. Nova, daar komen we gaandeweg achter, moet de wereld behoeden voor een milieuramp. Onder de permafrost zal naar gas geboord worden. Maar de wereld van Nova weet inmiddels dat het fataal gaat aflopen. Dus dit onwaarschijnlijk duo wil de wereld gaan redden. Vooral het meisje verschijnt onbedoeld als engel; de mensen worden bang van haar en geloven haar nieuws niet. Aanrader, geloof me nou maar! Film won het Cinekid festival.
Niet bang zijn dus voor licht, voor de toekomst, voor van nieuw en anders is. Ad-vent!
Wees gegroet dus, Elisabet; Ave Maria, gegroet jullie allemaal: nu daagt het in het oosten.
Dat is vandaag ook ons slotlied.
Over liederen gesproken, ik beleef de hele top 3 deze weken.
Wat is in deze wereld het bekendste kerklied denkt u?
Nee niet jingle belles ofzo.
Eerste advent zong Hjalmar op twee na bekendste lied uit de christelijke traditie, Amazing Grace.
Met Kerstmis zingen we – hopelijk - het allerbekendste: Stille Nacht
Vandaag laten we naar aanleiding van de lezing uit Lucas 1, de goede tweede horen:
(instrumentaal) Ave Maria
Het komt, hij komt uit de toekomst. Wees gegroet.
Bang zijn voor het licht – dat doet denken aan die tekst die de grote Nelson Mandela in 1994 aanhaalde in zijn inaugurele reden. De woorden komen uit het in het

Gedicht van Marianne Williamson – Onze diepste angst
Onze diepste angst is niet dat we onvolmaakt zijn.
Onze diepste angst is dat we immens krachtig zijn.

Het is ons licht, niet ons duister dat ons het meest beangstigt.
We vragen ons zelf af;
Wie ben ik, om briljant, slim, talentvol en prachtig te zijn?

Maar waarom niet?! Je bent een kind van God.
Je dient de wereld niet met valse bescheidenheid.

Er is niets verhevens in, jezelf klein te maken,
zodat andere mensen zich niet onzeker zullen voelen.

We zijn allemaal bedoeld om te stralen, zoals kinderen dat doen.
We zijn geboren om de glorie van God, die in ons is,
tot uitdrukking te brengen.
Dit is niet slechts weggelegd voor een enkeling van ons,
maar voor ons allen.

Als we ons eigen licht laten schijnen,
geven we onbewust anderen de vrijheid dit ook te doen.
Wanneer we bevrijd zijn van onze angst,
zal onze aanwezigheid automatisch anderen bevrijden.

Dit gevoel, deze zelfde mentaliteit heeft Lucas geïnspireerd tot het schrijven van zijn evangelie.
Dat hij dit schreef, was al even bizar als het verhaal vorige week over Elisabet, de onvruchtbare; en vandaag over Maria, een maagd; die kinderen kregen.
Al net zo bizar is het verhaal van herders die immers nergens meetelden en dan toch de eerste getuigen zijn; de engelen kozen hen uit: engelen hebben misschien wel een voorkeur voor kwetsbare groepen in de samenleving.
“Wees niet bang”, klinkt in al die verhalen.
Lucas is de enige niet-Jood die bijbelschreef, en maar liefst twee boeken.
Lucas was een Romeinse Syriër, en had natuurlijk geen toegang tot de Joodse godsdienst, het is nu niet anders.
Tot hij Paulus ontmoette die kwam aanzetten met zijn onwaarschijnlijke biografie: van de Joodse vervolger van een sekte die maar bleef geloven in een geëxecuteerde, tot hij (Saulus heette hij toen nog) van zijn paard werd gebliksemd en – blind – radeloos – tot hij erkende dat hij slechts een Paulus was, kleintje betekent dat. Paulusje. En dat kleintje ging de wereld veranderen. Onmogelijk, ongedacht, ongelooflijk.
Het zijn ongelooflijke, ongeloofwaardige verhalen, inderdaad:
van onvruchtbaren, een maagd, een bliksemslag bij heldere hemel, levens overhoop...
Over hoop.
Want wanneer je ze bekijkt door de bril van Marianne Williamson, van Nelson Mandela, dan zijn ze zo gek nog niet. Laten we ze een kans geven…
want doorgaan zoals we doorgaan: dat gaat hem niet worden.
Lezen: Lucas 1 : 26 – 56
Oefenen en zingen lied van Niet Bang Zijn
Er is veel te doen over dat ene woordje “maagd”. “Geboren uit de maagd Maria”, zingt de geloofsbelijdenis uit Nicea immers. Maria zou er nog beroerd van worden!
Eens hadden God, Jezus en de Heilige Geest een onderonsje. “Vader waar zou u nog wel eens naar terug willen?”, vroeg Jezus. “Nou daar hoef ik niet lang over na te denken. Het Paradijs ligt ergens tussen de Eufraat en de Tigris, ik kon daar heerlijk wandelen in de avondkoelte”. En jij dan, vroeg de Geest aan Jezus: “O, Bethlehem. Ik hoorde dat ze een enorgen kerk over mijn gebooerteplek gemaakt hebben. Benieuwd hoe het er nu uitziet..”. “En, U?” vroegen Vader en Zoon toen de Geest. “Rome!” zei de Geest onmiddellijk. “Rome?!” “Ja, Rome. Daar ben ik nog nooit geweest”. (Protestantenmop)

Lucas schrijft in contrasten. Zwangerschap voor de oude onvruchtbare Zacharias en Elisabet. De maagd Maria die zwanger wordt. Dan is het heus niet zo dat god een fetish heeft voor te oude en te jonge vrouwen. Hij zet alles mooi, literair, donker – licht neer. Herodes versus kind; onvruchtbaar versus zwangerschap; meisje van 12, 13 in ondertrouw (uitgehuwelijkt – dat gebeurde rond die leeftijd) en dan - vol verwachting worden van een nieuwe toekomst, van een Messias.
Het gaat Lucas, hoorden we immers, om het ongelooflijke:
Herodes op zijn troon tegenover Jezus in de voederbak.

Ik wil u uitnodigen daarover op een andere manier na te denken.
Wanneer we onszelf beschrijven, doen we dat met naam, adres, postcode, woonplaats.
Hoe kom je aan je naam? Ben je dat? Is dat je identiteit?
Of: je burgerservicenummer? Ben je wie je bent voor de belasting? Lucas vertelt straks van een volkstelling; de Quiriniussen geloofde dat ze je inderdaad in de macht hebben wanneer ze je sofinummer te pakken hebben. En we geloven dat zelf immers ook nogal eens.
Zijn we dan kinderen van deze tijd? Onze waarden zijn nogal anders dan die van een generatie geleden – laat staan van de mensen van 150 jaar terug. Er was nog slavernij, de blanken waren de besten, vrouwen hoefden niet te stemmen en als je voor een dubbeltje geboren was, werd je nooit een kwartje. We leven goddank in andere tijden. Misschien zijn wij ook erg beperkt in onze blik met allerlei blinde vlekken en dooie hoeken; dat weten we nog niet, zoveel overzicht hebben we niet.
Of zijn we misschien bepaald en beperkt door onze afkomst? “Van wie binnie d’r ene?” Aardje naar z’n vaartje. Je opvoeding bepaalt immer voor een groot deel je ervaringshorizon.

Het is juist daarom, dat Lucas Jezus van een andere kant laat komen.
Het kind van Zacharias en Elisabet is een kind van twee menselijke ouders;
het kind Jezus komt van – niet teveel en niet te letterlijk over nadenken. Van een ster, van de hemel.
Zeg maar gewoon: dit kind komt van een andere kant, van de overzij, van de toekomst. Van een omgekeerde wereld, horen we Maria zingen.
Dit kind is noch lichamelijk, nog verstandelijk beperkt door rang, stand, afkomst, cultuur.
Speaking words of Wisdom -
Mother Mary comes to me – speaking words of Wisdom – Let it be… Mary, dat was de moeder van Paul – Mary McCartney. Maar natuurlijk is het ook de Maria waar het vandaag over gaat.
Als een engel schiet ze ons te binnen: Let it Be. “Mij geschiede naar uw woord”, antwoord ze de engel.
Van nature gaat het ons voorstellingsvermogen te boven, gaat het boven onze pet. Dat ging het Maria ook, hoorden we. Maria wist heus wel van de bloemetjes en de bijtjes.
Het gaat allemaal om IMAGINE. Om niet bang zijn; om “Let it be”, om: mij geschiede naar uw woord”
Stel je voor, stel ik jullie voor:
Stel je voor, dat wat we zijn niet allemaal in ons verleden ligt, maar in onze toekomst.
Stel je voor, dat het kan: Vrede op aarde.
Stel je voor dat we niet vastzitten in een eeuwige kringloop van er verandert nooit iets wezenlijk,
Stel je voor dat wij vossen wel met onze haren onze streken verliezen –
Stel je voor dat het waar kan worden, miljeu, toekomst, corona –
Stel je voor wat Loesje eens samenvatte in de kortste geloofsbelijdenis:
HET KAN WEL of ALLES KOMT GOED.
Of, het kan nog korter: TOCH. Imagine!

Stel je voor dat het licht dat daagt in het Oosten ook ons gaat dagen, en dat het lichter wordt, juist als we denken dat het niet nog donkerder kan.
Stel je voor – die kwetsbare kaarsjes; dat het in ons gaat wortelen als een idee, een ervaring, een geloofsovertuiging: HET KAN WEL.
Stel je voor, stel je een toekomst voor:
Er komt een tijd dat we kwaad niet meer met kwaad gaan vergelden – dat zal tot het verleden behoren. Dit kind: deze mens: op angst antwoordde hij niet met angstverbreiding; op agressie niet met geweld, maar met de goede vragen, warmte en begrip; op de betweterigheid van kerkmensen antwoordde hij niet met gehoorzaamheid en onderwerping, maar met de moed tot persoonlijke ontwikkeling in het vertrouwen op God.
Dan zou je toch echt gaan geloven, dat dit niet het natuurlijke kind van Maria en Jozef is.
Maria gaat op pas naar Elisabet en dat wordt het hoogtepunt van hun levens.
Ze raken vol verwachting, geloof, hoop en liefde, en strijdlust.
We hoeven niet te dreigen met klimaatondergang. Beter dat we opgewekt voorspiegelen en voordoen hoe het ook kan.
We hoeven niet te mopperen over corona. Wij gaan toch niet met ze meehuilen in het donkere bomen bos? Dat zou nu echt kwaad met kwaad vergelden zijn.

We hoeven terrorisme niet met terroriseren te bestrijden: het kan ook met rozen en kaarsen.
Op YouTube een fantastisch filmpje van een Vietnamese vader met zijn peuter op de arm. Het was in Parijs, er was een vluchteling neergestoken, er werden bloemen gelegd. Het jongetje op vaders arm is bang, denkt dat hij weer zal moeten vluchten. Hij vraagt zich al wat we moeten doen tegen al die enge mensen. Vader troost hem en zegt: dit doen we tegen de kogels, dit zal ons beschermen.
Je ziet het knulletje denken en kijken, en dan openen – want dan ziet hij al die lichtjes – veel meer dan er kogels zijn – en de bloemenzee, hij kijkt naar zijn vader en naar die fijne mensen die opstonden om mee te doen – en je ziet hoe hij er weer in gaat geloven en tenslotte niet meer bang is.
Het lichtje: De kleuter op het YouTube filmpje is ervan overtuigd geraakt.
Zijn vader was een engel zonder vleugels; het filmpje een engeltje voor ons.
Incognito, maar o zo belangrijk.

In wezen is dit de betekenis van het verhaal dat wij vandaag op ons rooster gekregen hebben.
Het verhaal is te mooi om NIET waar te zijn. Het druist tegen alle gewoonten en gewenning in.
Het zet ons niet op het verkeerde been, nee:
Het wil ons juist op het goede been zetten – helpen OPSTAAN: OPENEN voor wat er nog niet is, voor iets dat voor de deur staat en klopt om binnengelaten te worden; iets, iemand die blijft kloppen tot het klopt; het is een vreemdeling zeker die verdwaald is zeker.
Iemand die ons vertelt over de toekomst:
Gezegend de zachtmoedigen, zegt hij, want zij zullen de aarde bevolken.

In Vence in Zuid-Frankrijk staat een kapel die totaal ontworpen in door Henri Matisse. Matisse was toen 81. Dat kwam zo: hij kreeg bezoek van een voormalig model.
Alleen - inmiddels was ze non geworden, van de orde van de rozenkrans. Het klooster was om de hoek, dus dacht ze: kom…
Ze vroeg de schilder of hij, misschien, een beetje helpen wilde?
Matisse vroeg of ze een paar dagen later wilde terugkomen.
Hij stemde toe, maar op de voorwaarde dat hij de hele kapel mocht inrichten: Inclusief gewaden, ramen, wandschilderingen, banken.
Daarover is heel intensief vergaderd met de curie, er ging een half jaar overheen – Matisse was immers geen katholiek – meer een estheet. Over alles moest vergaderd worden, en aan de andere kant: Matisse was nou niet de eerste de beste.
De Maria, het was per slot een rozenkranskapel, daar is Matisse nog het langst mee bezig geweest. Hij heeft er twintig studies aan gewijd; en kijk wat er tenslotte is uitgekomen!
1) Het AVE NARIA is veranderd in een AVE, Niet Maria wordt gegroet – maar iedereen!
2) Is dit wel Maria? Ze heeft geen identificeerbaar gezicht. Ze is een oermoeder geworden, en
3) Ze is in de hemel! Geen witte lelies om haar heen als symbool voor maagdelijkheid, maar wolken als symbool van de hemel en
4) Ze houdt het kind NIET vast, zoals de traditionele Maria doen, nee: ze laat het kind los, of – vrij, op zijn vlucht naar aarde. Een oermoeder die haar kind, of – ons vrij laat, om te zegenen, want het kind
5) Zegent de mensheid.
Dit is het genie van Matisse geweest. Nu is het een beeld voor alle religies, voor alle denominaties.
Feitelijk een geloofsbelijdenis. Het kind komt uit de hemel; dat is al even vreemd als dat het kind uit een maagd geboren zou wezen. Maar Matisse en Lucas wilden dat ook niet beweren.
Ze wilden ons openen voor het mysterie; voor het ongelooflijke; voor het licht; voor de toekomst.
Imagine! Let it be.
Laten we TOCH maar geloven in wat er nog niet is.
Dat geloof, die hoop, die liefde - brandt in ons.
Blijft kloppen tot het klopt. Laten we die lichten volgen, zoals alle wijzen uit het Oosten en uit het Westen doen. Kom op, sta op. Het klopt. Laten we opendoen. Maria zingt ons toe.

 klik hier voor de trailer van Captain Nova: winnaar van de Cinekidprijs 2021