Van het gerstebrood gegeten
Ik heb mezelf voorgenomen me voor een periode in het evangelie van Johannes te verdiepen.
Deze weken verdiep ik me in het begin van hoofdstuk 6, dat bestaat uit drie overbekende gedeelten:
de broodvermenigvuldiging; Jezus die zich terugtrekt en daarbij zijn leerlingen zomaar zonder hem er op uitstuurt in een scheepje; de storm die daarop volgt en de paniek die opsteekt; en Jezus die hen dan ineens verschijnt.
Alle drie zijn het verhalen over mensen, die vrezen dat ze niet genoeg hebben, die voelen dat ze aan hun lot zijn overgeleverd, en die ten slotte dreigen kopje onder te gaan.
We doen vandaag of we in hetzelfde schuitje zitten als de leerlingen toen.
“In de dood is hij verdwenen”, zongen we.
Er is een mooi joods verhaal over hoe je Bijbelteksten zou moeten lezen (maar ook in relaties en andere vergaderingen is het toepasbaar).
Drie kikkers vallen in een tobbe met melk. De eerste is van het hopeloze soort. "Wat doe ik hier in deze witte brij.. hoe kom ik hier ooit uit.. wat een vies naar spul.. onbegrijpelijk, onmogelijk! Hij laat de moed en zijn kop zakken, zinkt, en verdrinkt.
De tweede kikker blijkt een vrome fatalist: "Ik weet niet wat ik in deze emmer melk doe- maar GOD zal het weten..". Hij vouwt quasi vroom voor- en achterpoten - zinkt, en verdrinkt.
De derde kikker heeft meer moeite met de witte massa waarin hij terecht is gekomen. Hij kwaakt en kwaakt in zijn kwaadheid, trappelt, proest en spartelt - en staat na een half uurtje op een klontje boter.
Toen ik de Bijbelverhalen van vandaag oppervlakkig voorbereidde, voelde ik vooral irritatie.
Over het water lopen, jaja. Dat zal dan wel in de winter geweest zijn. En dan dat gegoochel met dat eten: Vijf broodjes en twee visjes die ineens vijfduizend mannen..?! Ongeloofwaardig. Stormen stillen? Wel - ik krijg nog niet eens een hond plat.
En het volgende irritatiefactortje. Mannen, staat r; jaja. Vrouwen en kinderen niet mee gerekend.
Wondertjes, trucjes; als je het daarmee moet redden, geef mijn portie maar aan fikkie. Ik wil herhaalbare recepten en niet geloven op gezag!
De verhalen deden me op het eerste gehoor niets. Ze klikten niet:
ik voelde me als dat eerste kikkertje.
Totdat - ik deze liturgie gemaakt, verstuurd en ophaalde bij de Printhut in Deventer.
Want - is het eigenlijk niet wonderlijk? Je stuurt een bestandje per PC naar een emailadres en even later kun je ze in vijftigvoud uitgeprint en wel komen ophalen; en nu heb je zo’n liturgie voor je..!
Johannes had zich er vast nog meer over verbaasd dan over het gerstenbrood verhaal –
als dat echt gebeurd was.. Een wonderbaarlijke papiervermenigvuldiging, dus.
Ik was een beetje slordig geweest met het uitzoeken van een kunstwerk als illustratie. Maar die ging toen meteen voor me leven. Kijk naar de liturgie: een houtsnede.
De oudst bekende houtsnede die we kennen komt uit 1370. De houtsnijkunst ontwikkelde zich sedertdien verder - en bereikt haar hoogtepunt bij Albrecht Dürer.
Dus..! Iemand krijgt rond 1350 een idee. Misschien doordat dat hij of zij de afdruk van een voet zag in de modder? Dat idee, dat vermenigvuldigt zich; tenslotte ontstaat de boekdrukkunst.
De prent die ik voor op de liturgie gevonden stamt uit 1450. Het origineel van deze afbeelding, de houtsnede dus, is verloren gegaan, maar er zijn een paar honderd van gedrukt geweest.
De kleuren zijn trouwens uniek, een monnik heeft de prent als kleurplaat gebruikt. Deze komt uit het Catharijnenconvent.
Vermenigvuldigen kan natuurlijk ook met licht: daar brandt de Paaskaars. In de kerken van het Oosten neemt iedereen in de Paasnacht kaarsen mee. De dienst begint in het aardedonker. Dan komt het paaslicht binnen, en iedereen mag zijn eigen kaars er aan steken. Stel het je voor, neem het licht mee naar huis.. (nooit zal ik vergeten hoe we in deze kerk – preek Parkstraatgemeente Arnhem, 30 maart in de Paasnacht ook mijn kinderen doopten).
Gegoochel met broodjes? Of - met recepten? Een idee, dat zich verspreid als een lopend vuurtje..?
Lezen Johannes 6; zingen “Ga in het schip”; lezen Richteren 7
Preek:
